ချစ်ခင်လေးစားအပ်ပါသော ပြည်ထောင်စုဖွား တိုင်းရင်းသားညီအစ်ကိုမောင်နှမများခင်ဗျား-

၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်၊ အောက်တိုဘာလ ၁၅ ရက်နေ့သည် မြန်မာ့ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် အထင်ကရမှတ်တိုင်ဖြစ်သည့် တစ်နိုင်ငံလုံးပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှုရပ်စဲရေးသဘောတူစာချုပ်  (Nationwide Ceasefire Agreement- NCA) ကို  လက်မှတ်ရေးထိုးနိုင်ခဲ့သည့် ၅ နှစ်မြောက်နှစ်ပတ်လည်နေ့ ဖြစ်ပါသည်။ တစ်နိုင်ငံလုံးပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှုရပ်စဲရေးသဘောတူစာချုပ် NCA ၌ ပါဝင်ကြသူများ၊ စာချုပ်ကြီးလက်မှတ်ရေးထိုးနိုင်ရေးအတွက် ကူညီအားပေးကြသူများ၊ NCA စာချုပ်ကြီး လက်မှတ်ရေးထိုးနိုင်ရေးဖြစ်မြောက်အောင် ဝိုင်းဝန်းဆောင်ရွက်ပေးကြသည့် တိုင်းရင်းသားခေါင်းဆောင်များ၊ ပြည်တွင်းနှင့်နိုင်ငံတကာ အသိသက်သေများ၊ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်အတွင်းရှိ ရဟန်းရှင်လူပုဂ္ဂိုလ်များအပေါင်း ကိုယ်၏ကျန်းမာခြင်း၊ စိတ်၏ချမ်းသာခြင်းတို့နှင့်ပြည့်စုံပြီး တိုင်းပြည်၏ ငြိမ်းချမ်းရေးအကျိုးကို ဆတက်ထမ်းပိုးထမ်းဆောင်နိုင်ကြပါစေကြောင်း ဦးစွာဆန္ဒပြု နှုတ်ခွန်းဆက်သအပ်ပါသည်။

ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်သည်   တိုင်းရင်းသားလူမျိုးများ   စုပေါင်းနေထိုင်ကြပြီး   ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံတစ်ခုအဖြစ် နှစ်ပေါင်းများစွာရပ်တည်နေထိုင်ခဲ့ရာမှ ၁၈၈၅ ခုနှစ်တွင်နယ်ချဲ့တို့၏ ကျူးကျော်တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် လွတ်လပ်ရေးဆုံးရှုံးခဲ့ရပါသည်။ နယ်ချဲ့များသည် လွတ်လပ်ရေး မပေးရအောင် သွေးခွဲအုပ်ချုပ်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ပါသည်။ လွတ်လပ်ရေးပေးရမည့်အခါတွင်လည်း ခွဲထွက်ရေးလှုပ်ရှားမှုများ၊ ဆူပူမှုများနှင့် လက်နက်ကိုင်သောင်းကျန်းမှုများဖြစ်စေရန်အတွက် ဖန်တီးပေးထားခဲ့သည်။ မိမိတို့နိုင်ငံအတွင်း ဝါဒစွဲ၊ ဂိုဏ်းဂဏစွဲများကြောင့် အရောင်အသွေးစုံသည့် ရောင်စုံသောင်းကျန်းမှုကြီး ပေါ်ပေါက်ခဲ့သည်မှာ ယနေ့အထိ နှစ် ၇၀ ကျော်ကြာမျှ ကြာမြင့်ခဲ့ပါသည်။ အစိုးရအဆက်ဆက်က ပြည်တွင်းသောင်းကျန်းမှုချုပ်ငြိမ်းရေးနှင့် ပြည်တွင်းငြိမ်းချမ်းရေးရရှိအောင် ကြိုးပမ်းခဲ့ကြသော်လည်း အခြေအနေအမျိုးမျိုးကြောင့် မအောင်မြင်ခဲ့ကြောင်း တွေ့ရှိရပါသည်။

၁၉၈၈ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာလ ၁၈ ရက်နေ့မှစတင်၍ တပ်မတော်အစိုးရလက်ထက်တွင် ဒို့တာဝန် အရေး (၃)ပါးကို အခြေခံလျက် စေတနာမှန်စွာဖြင့် ငြိမ်းချမ်းရေးဖိတ်ခေါ်၍ လက်တွေ့အကောင်အထည်ဖော်ဆောင်ရွက်ခဲ့သဖြင့် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းများနှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးရယူနိုင်ခဲ့ကာ တစ်နိုင်ငံလုံးနီးပါး ငြိမ်းချမ်းရေးတည်ဆောက်နိုင်ခဲ့ပါသည်။ တပ်မတော်အစိုးရလက်ထက် ငြိမ်းချမ်းရေးရယူရာတွင် ယာယီနေထိုင်ရေး၊ နယ်မြေကန့်သတ်သဘောတူညီချက်၊ ဒေသဖွံ့ဖြိုးရေး သဘောတူညီချက်စသည့် Gentleman Agreement များသာ ရရှိခဲ့ပါသည်။ ဒီမိုကရေစီစနစ်ပြုပြင်ပြောင်းလဲရာတွင် ထာဝရငြိမ်းချမ်းရေးမရရှိဘဲ ပြောင်းလဲရန်ခက်ခဲပါသည်။ ပါတီစုံဒီမိုကရေစီခေတ်တွင် ငြိမ်းချမ်းရေးလုပ်ငန်းများ၊ သဘောတူညီချက်များ၌ တစ်ပုံစံတည်းဖြစ်စေရန်၊ ဒီမိုကရေစီစနစ်နှင့်ကိုက်ညီစေရန် လိုအပ်လာပါသည်။ ထို့ကြောင့် ငြိမ်းချမ်းရေး၏အစဖြစ်သည့် တစ်နိုင်ငံလုံးပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှုရပ်စဲရေးသဘောတူစာချုပ် NCA ရေးဆွဲနိုင်ရေးကြိုးပမ်းခဲ့ကြသည်။

၂၀၁၃ ခုနှစ်၊ နို၀င်ဘာလ ၂ ရက်တွင် လိုင်ဇာညီလာခံမှအခြေခံပြီး တစ်နိုင်ငံလုံးပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှုရပ်စဲရေးသဘောတူစာချုပ်ကို အတူတကွညှိနှိုင်းရေးဆွဲခဲ့ကြပါသည်။ ၂၀၁၅ ခုနှစ်၊ မတ်လ ၃၁ ရက်တွင် တစ်ခုတည်းသော တစ်နိုင်ငံလုံးပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှု ရပ်စဲရေးသဘောတူစာချုပ်(မူကြမ်း)ရရှိခဲ့ပါသည်။ ပထမစာချုပ်မူကြမ်းမှ NCA စာချုပ်အထိ သဘောတူညီမှုရရှိရေး ၆ ကြိမ် အသေးစိတ် အကျေအလည်ဆွေးနွေးပြီး အားလုံးသဘောတူညီချက်ရရှိပြီးမှသာ စာချုပ်၌ရေးသားခဲ့ကြခြင်းဖြစ်ပါသည်။ NCA တွင် ပါဝင်သည့် သဘောတူညီချက်အားလုံးနီးပါးသည် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်များဘက်မှ တင်ပြချက်များအပေါ် အခြေခံပြီး အစိုးရနှင့် တပ်မတော်ဘက်မှ ညှိနှိုင်းပေးခဲ့ခြင်းဖြစ်ပါသည်။